Fiziksel sunucuların üstünde depolama ihtiyaçları için kullanılan diskler gibi, sanal bilgisayarların da depolama ihtiyaçları için .vhd veya daha yeni .vhdx formatında sanal diskler kullanılır.

Bu diskler Fixed (sabit boyut) veya dynamic (dinamik olarak genişleyebilir) gibi birçok özelliklere sahiptir. Kurum ihtiyaçlarını doğru karşılayabilmek için hangi özellikleri hangi zamanlarda kullanmak gerektiğini bilmek gerekir.

Hyper-V ile ilgili detaylı bilgi için: Windows Server 2016 Hyper-V Server

Hyper-V Kurulumu ile ilgili detaylı bilgi için: Windows Server 2016 Hyper-V Kurulum

Hyper-V’deki Depolama Seçenekleri

Sanal diskler, geleneksel sabit disk sürücüsünü temsil eden özel bir dosya biçimidir.  Sanal disklerin içerisinde de partition/volume, dizin ve dosyalar yönetilebilir. Sanal diskleri oluşturup yönetmek için aşağıdaki yönetim araçları kullanılabilir.

• Hyper-V Manager Konsolu.
• Disk Management Konsolu.
• Diskpart Komut Satırı Aracı.
• PowerShell

Sanal Disk Formatları

Windows Server 2008 ve Windows Server 2008 R2 işletim sistemi ile tanıtılan Hyper-V üzerinde sanal makineler için .vhd disk formatı kullanılmaya başlandı. Maksimum 2 TB boyut ve sınırlı performansa sahipti.

Windows Server 2012 ile birlikte sanal makineler için yeni .vhdx formatı tanıtıldı. .vhdx’nin sunduğu bazı özellikler aşağıdaki gibidir.

• Bir .vhdx dosyası maksimum 64 TB’a kadar büyüyebilir.
• .vhdx dosyası, fiziksel sunucu üzerinde yaşanabilecek beklenmeyen bir elektrik kesintisi anında diskin bozulma olasılığını en aza indirir.
• .vhdx dosyası, dinamik olarak genişleyen diskler için daha büyük blok boyutlarına izin veriri ve böylece daha iyi performans sağlar.

Windows Server 2016 ile birlikte paylaşılan sanal disklere özgü olan .vhds formatı tanıtıldı. .vhds ile cluster’daki High Availability için birden çok sanal makinenin aynı anda erişebilmesi sağlandı.

Sanal disk formatları arasında dönüşüm yapılabilir. Bunu yaptığınızda yeni bir sanal disk oluşturulur ve varolan sanal disk içeriği bu disk üzerine kopyalanır. Bu nedenle dönüşüm işlemleri gerçekleştirirken yeterli disk alanına sahip olduğunuzdan emin olun.

Sanal Disk Türleri

Windows Server 2016, farklı sanal disk formatlarına ek olarak birden çok sanal disk türlerine de sahiptir. Bu türlerin avantajları ve dezavantajları vardır. Kuruluşların ihtiyaçlarına uygun olan disk türü seçilmesi önemlidir.

Fixed-Size

Fixed-Size türünde bir sanal disk oluşturulduğunda, belirlenen boyutu kadar alanı hemen ayırır. Bu parçalanmayı en aza indirdiği için performans artışı sağlanabilir.

Dynamically Expanding

Dynamically Expanding türünde bir sanal disk oluşturulduğunda, içeriği kadar alanı ayırır ve boş alan olmadığı için daha verimlidir. Veri eklendikçe dinamik olarak büyür. .vhdx disk formatındaki dinamik büyüyen bir disk oluşturulduğunda disk üzerinden veriler silindiğinde yine dinamik olarak küçülür. Fakat bu küçülme işlemi sanal makine çalışır durumdayken gerçekleşmez, sanal makine kapatıldığında otomatik olarak gerçekleşir.

Pass-Through

Pass-Through türünde, fiziksel diske veya iSCSI LUN’una doğrudan erişim sağlar. Gelişmiş sistemlerde .vhd veya .vhdx gibi sanal disk kullanmaktan daha performanslı olabilir.

Differencing

Differencing türünde, bağlı olduğu ana diskten farklı değişen veriler depolanır. Differencing türündeki diskler genelde veri depolama gereksinimlerini azaltmak için eğitim ve test ortamlarında kullanılır.

Disk Formatları ve Türlerinde Dikkat Edilmesi Gereken Konular

• Windows Server 2008 veya Windows Server 2008 R2 sanal sunucu kullanılmayacaksa, .vhdx dosya formatında sanal diskleri kullanın.
• Daha önceleri performans etkisinden dolayı üretim ortamlarında kullanılan sanal makinelerde Fixed-size sanal disk türü kullanılırdı. Fakat .vhdx formatında Dynamically Expanding türündeki diskler neredeyse aynı düzeyde performans sağladığı için artık üretim ortamlarında da verimlilik için tercih edilebilir.
• Dynamically Expanding türündeki diskler kendi belirtilen dosya boyutundaki boş alan kadar alanı kullanılabilir gösterir. Fakat fiziksel depolama alanında o kadar boş alan olmayabilir ve fiziksel depolama alanı dolabilir. Takip edilmesi gereken bir konudur.
• Differencing türündeki disk sayıları çoğaldıkça performansta kayıplar yaşanabilir.
• Differencing türündeki disklerin bağlı olduğu asıl disk’te bir değişiklik ya da arıza olursa, kullanılan Differencing diskler de bundan olumsuz olarak etkilenir.
• Differencing türündeki disklerin bağlı olduğu asıl disk taşınırsa, differencing disklere yeniden bağlanması gerekir.

Hyper-V Fiber Channel Desteği

Hyper-V Virtual Fiber Channel, SAN üzerinde Fiber Channel depolama alanlarına erişebilmek için sanal bir makineye ekleyebileceğiniz sanal bir donanım bileşenidir. Virtual Fiber Channel kullanabilmek için;

• Hyper-V ana sunucusu üzerinde Fiber Channel bir HBA kartının kurulu olmalıdır.
• Kullanılan HBA kartının Virtual Fiber Channel driver’ı destekleyen sürücüsü yüklü olmalıdır.
• Sanal makine, Virtual Machine Extensions’ı desteklemelidir.

Virtual Fiber Channel, Hyper-V ana sunucusu üzerindeki HBA kartının bağlantı noktalarını göstererek bağlantı noktası sanallaştırmasını destekler. Sanal makine World Wide Name (WWN) kullanarak SAN’e erişir. Her sanal makine için en fazla dört virtual Fiber Channel kullanılabilir.

Sanal Diskler Nerede Depolanır?

Sanal makineleri kurarken önemli faktörlerden biri, sanal disklerin doğru bir şekilde yapılandırılmasıdır.  Yeterli İşlemci ve Memory’ye sahip olan bir sanal makinenin sanal diskinde yaşanabilecek bir darboğazdan dolayı performans problemleri sanal makinenin de düşük performans göstermesine sebep olur. Sanal diskleri Yerel disklerin üstünde, SAN ortamında veya SMB 3.0 dosya paylaşımlarında depolayabilirsiniz. Sanal disk depolama konumunu planlarken aşağıdaki konuları göz önünde bulundurmak gerekir.

• Yüksek Bağlantı Hızı. Sanal disk dosyalarını yerel veya uzak depolama alanlarında bulundurulabilir. Eğer uzak depolama alanında bulundurma tercih edilirse, Hyper-V ana sunucusu ile depolama alanı arasındaki bağlantının yüksek bağlantı hızına, yeterli band genişliğine ve minimum gecikme süresine sahip olduğundan emin olun.
• Disk Yedekliliği. Sanal disklerin bulunduğu depolama alanı disk hatalarına karşı dayanaklı olmalıdır. Herhangi bir disk arızalandığında, sistem çalışmaya devam etmeli, arızalı diskin değiştirilmesi esnasında sistem kesintiye uğramamalıdır.
• Yüksek Performanslı Depolama. Sanal disklerin bulunduğu depolama alanı yüksek I/O değerlerine sahip olmalıdır.  Birçok işletme maksimum performans ve disk yedekliliği için RAID 1 + 0 dizinlerinde hibrit SSD diskler kullanırlar. Sanal makinelerin sayısı arttıkça disk performansı önemini daha fazla hissedilir.
• Yeterli Büyüme Alanı. Sanal makineler genellikle dinamik olarak büyüyen diskler ile yapılandırılır. Zamanla sanal disklerin boyutları büyüdükçe depolama alanında kapasite problemleri ile karşılaşılabilir. Zor durumda kalmamak için sürekli ve iyi takip edilmelidir.

Sanal Makineleri SMB 3.0 Paylaşımlarında Depolama

Windows Server 2012’den itibaren Hyper-V üzerindeki sanal makinelerin yapılandırma dosyaları, Checkpoint dosyaları ve sanal disk dosyaları SMB 3.0 paylaşım alanlarında depolanmasını destekler. SMB 3.0 dosya paylaşımları, Fiber Channel SAN veya iSCSI aygıtlarına alternatif olarak sunulmuştur. Bir sanal makine oluştururken depolama olarak SMB 3.0 paylaşım alanı kullandığınızda, SMB 3.0 kullanarak SAN oluşturmuş olursunuz. Diğer SAN’ler gibi, sanal makine dosyalarını depolayan paylaşım alanları ile istemci sistemlerin kullandığı paylaşım alanlarını farklı vlan’lerde konumlandırarak ayırmak gerekir.

Sanal makine dosyalarının bulunacağı paylaşım alanlarında High Avaliability için Scale-Out File Server kullanılabilir. Scale-Out File Server, paylaşım alanlarına erişim için sunucu yedekliliği sağlar. Scale-Out File Server içerisindeki tüm sunucular aktif olarak çalıştığı için ayrıca daha hızlı performans sağlar. Windows Server 2016 ile birlikte gelen Storage QoS ile Scale-Out File Server ve Hyper-V için QoS ilkeleri uygulanabilir.

Hyper-V Network ile ilgili detaylı bilgi için: Windows Server 2016 Hyper-V Network